Thử nghiệm có kiểm soát – Hành trình Sandbox tại Việt Nam

Phuong Mai
6 thg 5
4 phút đọc

Đã cập nhật: 7 thg 5

PHẦN 1: SANDBOX NGÂN HÀNG LÀ GÌ? VÌ SAO VIỆT NAM CẦN?

1. Sandbox ngân hàng là gì?

Có thể hiểu ngắn gọn Sandbox tài chính là khung thử nghiệm có kiểm soát, do Nhà nước thiết lập, cho phép doanh nghiệp, fintech, startup… thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ, mô hình mới chưa được quy định trong pháp luật hiện hành, đi kèm giới hạn về phạm vi, thời gian, quy mô, đối tượng, và có giám sát chặt chẽ.

Mục tiêu nhằm giúp cơ quan quản lý đánh giá rủi ro, tác động trước khi áp dụng rộng rãi và chính thức ra thị trường.

2. Vì sao Việt Nam cần sandbox ngân hàng?

Bối cảnh hiện tại: Việt Nam bùng nổ mô hình ngân hàng số, ví điện tử, P2P lending, blockchain, AI tài chính… trong điều kiện chưa có hành lang pháp lý cụ thể. Nếu không có sandbox thì đổi mới bị kìm hãm, startup không dám thử hoặc phát triển tự phát, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho hệ thống tài chính, các nguy cơ về rửa tiền, lừa đảo…

Sandbox giúp gì, cho ai?

Doanh nghiệp: thử nghiệm hợp pháp, nhanh, an toàn.
Nhà nước: nắm rủi ro, điều chỉnh luật kịp thời.
Thị trường, người tiêu dùng: hưởng lợi (sản phẩm, dịch vụ) từ đổi mới, không bị tụt hậu.

3. Bài học từ một số quốc gia đã áp dụng Sandbox đầu tiên:

Vương quốc Anh là quốc gia đầu tiên triển khai sandbox năm 2016 qua Cơ quan Quản lý Tài chính (FCA), cho phép thử nghiệm sản phẩm tài chính trong môi trường kiểm soát, giảm rào cản pháp lý ban đầu nhưng vẫn bảo vệ người tiêu dùng. Từ đó tới nay, đã có hơn 50 quốc gia đã áp dụng mô hình này.

Singapore triển khai qua Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS) từ 2016, nổi bật với cơ chế “thử nghiệm xong là thương mại hóa” và “Sandbox Express” giúp doanh nghiệp đăng ký nhanh trong lĩnh vực thanh toán, ví điện tử, bảo hiểm. Sandbox ở đây gắn với chiến lược quốc gia về tài chính số.

Australia (do Ủy ban Chứng khoán và Đầu tư Úc - ASIC vận hành) cho phép miễn giấy phép trong thời gian thử nghiệm (tối đa 12 tháng, doanh thu dưới 5 triệu AUD), đồng thời yêu cầu báo cáo rủi ro và tuân thủ nghiêm ngặt để bảo vệ nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Canada có hệ thống phân tán theo tỉnh bang, phối hợp bởi Hội đồng Các Cơ quan Chứng khoán Canada (CSA). Sandbox mở rộng sang blockchain, tiền mã hóa, với yêu cầu cao về minh bạch, chống rửa tiền và bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Nhật Bản áp dụng từ 2018 dưới sự giám sát của Văn phòng Chiến lược và Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp (METI). Sandbox ở đây kết hợp thử nghiệm với góp ý điều chỉnh quy định — mô hình “đồng tạo luật”.

Indonesia triển khai từ 2018 qua Ủy ban Dịch vụ Tài chính (OJK), tập trung vào P2P lending, thanh toán điện tử và bảo hiểm số, nhấn mạnh minh bạch lãi suất, phí và quyền riêng tư người dùng. Đây là bước kiểm soát trước khi sản phẩm ra thị trường;...

Nhìn chung, mỗi quốc gia điều chỉnh mô hình sandbox theo mục tiêu riêng, nhưng đều hướng đến tạo không gian an toàn cho đổi mới tài chính, với mức độ quản lý và hỗ trợ khác nhau, với các đặc điểm tiêu biểu như:

Tiêu chí sàng lọc kỹ lưỡng: Không phải ai (đối tượng nào) cũng được tham gia thử nghiệm.
Tốc độ là quan trọng: Ra sandbox chậm, dẫn đến mất doanh nghiệp ra thị trường khác.
“Thử – học – chỉnh”: Cả doanh nghiệp lẫn Nhà nước đều học hỏi, không chỉ một chiều.

4. Việt Nam đã sẵn sàng chưa?

Trước đây: Thiếu khung thử nghiệm, nhiều mô hình fintech bị “mắc kẹt” trong nhiều năm;
Giờ đây: Nghị định 94/2025/NĐ-CP ra đời, đây là lần đầu tiên có khung pháp lý chính thức cho sandbox ngân hàng – một bước ngoặt quan trọng để Việt Nam bắt kịp xu hướng quốc tế, thu hút đầu tư Fintech.

Sandbox ngân hàng là chương mới cho Việt Nam, góp phần quan trọng trong việc nuôi dưỡng sáng tạo, quản lý rủi ro, thúc đẩy thị trường phát triển bền vững.

Tóm lại, Sandbox ngân hàng là chương mới cho Việt Nam: nuôi dưỡng sáng tạo, quản lý rủi ro, thúc đẩy thị trường phát triển bền vững. Tuy nhiên, cần hiểu rằng, Sandbox không phải cây đũa thần. Việc đổi mới có kiểm soát đòi hỏi cả doanh nghiệp lẫn nhà làm luật cần hiểu đúng – làm đúng.

Mời bạn đón đọc những bài tiếp theo trong Chuỗi bài viết Thử nghiệm có kiểm soát – Hành trình Sandbox tại Việt Nam của Chúng tôi:

[Sandbox 102] Nghị định 94/2025 – Giải mã khung pháp lý;
[Sandbox 201] Hồ sơ tham gia sandbox: Hướng dẫn từng bước;
[Sandbox 301] Quản trị rủi ro: Bài học từ thực tế.

-------------------------------

Lawlink Việt Nam (LLVN) cung cấp các giải pháp pháp lý cho các doanh nghiệp, doanh nhân về ĐẦU TƯ, hoạt động doanh nghiệp & kinh doanh, Mua bán & Sáp nhập; Tranh tụng và Giải quyết tranh chấp. Chúng tôi cung cấp dịch vụ trọn gói từ các khâu tư vấn mô hình hoạt động, đến giấy phép, hợp đồng, cấu trúc vốn và thu xếp vốn, dịch vụ kế toán & thuế, và đại diện. Các ngành mà chúng tôi thực hành liên tục gồm: Bất động sản & Xây dựng, Hạ tầng, Xử lý rác thải & môi trường, Y & Dược, Giáo dục, Fintech, Nông nghiệp, Truyền thông & Xuất bản, Thương mại điện tử.

-------------------------------

𝐂𝐨𝐧𝐭𝐚𝐜𝐭 𝐮𝐬

Website: www.lawlink.com

Instagram: lawlink.vietnam

Facebook: Lawlink Vietnam

Phone: +84 908107788

Address: Phòng 10.2, Lầu 10, Tòa nhà Vietnam Business Center, 57-59 Hồ Tùng Mậu, phường Bến Nghé, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh